بیوگرافی منصور حلاج و پیشگویی هایش درمورد ایران

بیوگرافی منصور حلاج و پیشگویی هایش در مورد ایران

حسین بن منصور حلاج یکی از پرآوازه ترین عارفان، شاعران و صوفیان قرن سوم هجری قمری است. او شخصیتی چندبعدی و پررمز و راز داشت که به علت پیچیدگی در گفتار و رفتار، برداشت های مختلفی از او شده و در نهایت به جرم زندیق بودن و ارتداد به دار آویخته شد.

زندگی نامه منصور حلاج

حلاج در سال ۲۴۴ هجری قمری در منطقه بیضا از توابع استان فارس چشم به جهان گشود؛ ولی دوران کودکی خود را در واسط عراق گذراند. پدرش پنبه زن بود و حسین نیز این حرفه را آموخت. لقب «حلاج» به همین دلیل یا به دلیل کراماتی که مردم از او دیدند به وی نسبت داده شد.

او از نوجوانی به سراغ عرفان و مکاتب صوفیانه رفت. ابتدا در محضر سهل بن عبدالله تستری، سپس نزد عمرو بن عثمان مکی و پس از آن در حلقه بزرگ جنید بغدادی تعلیم دید. حلاج با دختر یکی از مریدان جنید ازدواج کرد.

وی پس از کسب علم و تجربه، به مقام استادی رسید و شاگردان زیادی تربیت کرد. سفرهای متعددی به مکه، هند، خراسان، سیستان، ماوراءالنهر و عراق داشت تا اندیشه های خود را گسترش دهد.

عقاید عرفانی و فلسفی منصور حلاج

منصور حلاج به عشق الهی اعتقاد داشت و باور داشت انسان می تواند به مرحله فنا فی الله برسد. شعار «انا الحق» از جمله مشهورترین گفته های عرفانی اوست که باعث تهمت هایی چون «حلول» و «ادعای الوهیت» به وی شد.

حلاج بسیاری از فرایض دینی ظاهری را ترک کرد و بر این باور بود که شریعت برای عوام الناس است و کسی که در معرفت الهی غرق شده، به قالب آن نیاز ندارد. این تفکرات، شکاف بزرگی میان او و فقها ایجاد کرد و زمینه ساز محکومیت او به ارتداد شد.

منصور حلاج در نزد بزرگان و مورخین

در روایت های تاریخی، بعضی حلاج را بزرگ ترین عارف اسلام و عالم ربانی معرفی کرده اند؛ مانند عطار نیشابوری و ابوالعباس بن عطا. در حالی که برخی دیگر، مانند ابن داوود اصفهانی، او را زندیق و ساحر دانسته اند.

پیشگویی های منصور حلاج درباره ایران

یکی از جنبه های جالب توجه درباره حلاج، پیش بینی های منسوب به او درباره ایران است. در منابعی ذکری از آینده ایران و ظهور دورانی از بیداری روحانی و عدالت محوری آمده که به منصور حلاج نسبت داده می شود. اگرچه صحت این پیشگویی ها محل تردید منابع رسمی است، اما در میان پیروان صوفیه و در فرقه های گوناگون عرفانی به این سخنان امیدبخش نگریسته می شود.

برخی اعتقاد دارند حلاج از بازگشت نور حقیقت به شرق و از ظهور افرادی «از نژاد پاکان فارس» سخن گفته که حاملان نجات خواهند بود. این نگاه، الهام بسیاری از جنبش های عرفانی در تاریخ ایران بوده و به نوعی مخاطبان را به مقاومت در برابر ظلم و بازگشت به خویشتن دعوت می کرد.

آثار منصور حلاج

آثار حلاج به علت آتش زدن مکتوبات او به فرمان خلیفه عباسی، بسیار کم تعداد هستند. مهم ترین اثر باقی مانده از او به نام کتاب الطواسین در زندان نگاشته شده است. این کتاب شامل شطحیات و تجربیات عرفانی اوست.

دیگر آثار شناخته شده از او عبارت اند از:

• دیوان اشعار حلاج: با مضامین بلند عرفانی و صوفیانه
• تفسیر قرآن: ارائه تفاسیر عرفانی از آیات قرآن (در برخی منابع حفظ شده)
• رسالات مختلف: از جمله رسالة فی الاکسیر و بستان المعرفة

نحوه اعدام منصور حلاج

پس از شورش های مردمی و نسبت دادن آن ها به هدایت گری حلاج، خلافت عباسی تصمیم به اعدام او گرفت. او ابتدا نه سال زندانرا تحمل کرد، سپس برابر فرمان المقتدر عباسی، در سال ۳۰۹ هجری هزار ضربه تازیانه خورد، به دار آویخته شد و بعد از مرگ، جسدش سوزانده و خاکسترش در دجله ریخته شد.

سر او برای مدتی روی دروازه بغداد آویزان بود تا نشانی از اقتدار خلافت باشد.

میراث منصور حلاج

منصور حلاج، بیش از هزار سال پس از مرگش، همچنان نامی زنده در عرفان اسلامی، هنر و ادبیات ایران است. اشعار، سخنان و زندگی پر رمز و راز او الهام بخش نویسندگان، هنرمندان و متفکران زیادی، از جمله لوئی ماسینیون و هانری کربن بوده است.

در نهایت، اگرچه منصور حلاج به جرم گفتن حقیقت از زاویه دید خودش کشته شد، اما نام و اندیشه اش جاودانه باقی ماند.

جمع بندی

حسین بن منصور حلاج تنها یک صوفی ساده نبود، بلکه انسانی بود که در مسیر شناخت خداوند، جان بر سر باورش نهاد. چه موافق سخنان او باشید و چه مخالف، نمی توان انکار کرد که او در تاریخ ایران زمین جایگاهی خاص دارد و پیش بینی های او درباره بازگشت روح قدسی به ایران سال ها بعد الهام بخش جریان های مهم عرفانی و فکری شد.

اگر شما هم نظری یا تحقیقی درباره حلاج و پیش گویی هایش دارید، آن را با ما در میان بگذارید.