مقایسه سوخو ۳۵ اس روسیه با اف-۳۵ آمریکا و مشخصات آنها
مقدمه: نبرد دو عقاب آسمان
دو جنگنده پیشرفته سوخو ۳۵ اس (Su-35S) روسیه و اف-۳۵ لایتنینگ ۲ (F-35 Lightning II) آمریکا، امروز جزو خبرسازترین و بحث برانگیزترین هواپیماهای نبرد هوایی هستند. هرکدام فلسفه طراحی و نقاط قوت منحصر به فرد خود را دارند و انتخاب میان آن ها به نیاز عملیاتی، شرایط میدان نبرد و حتی استراتژی کلان بستگی دارد. در ادامه، مشخصات فنی، مزایا و معایب، عملکرد رزمی و سناریوهای تقابل این دو جنگنده مدرن به صورت جامع بررسی می شود.
مشخصات فنی و قابلیت های کلیدی سوخو ۳۵ اس
- نسل: نسل ۴++ (مبتنی بر پلتفرم سوخو ۲۷ اما بسیار ارتقاء یافته)
- پیشرانه: دو موتور قدرتمند با تراست برداری سه بعدی (Thrust Vectoring)
- رادار: Irbis-E با برد کشف تا ۲۰۰ کیلومتر برای اهداف معمولی، مقاومت بالا در برابر جنگ الکترونیک
- برد عملیاتی: حدود ۳۶۰۰ کیلومتر با مخازن داخلی؛ بسیار بیشتر از اف-۳۵
- توانایی حمل سلاح: ۱۲ نقطه آویز با ظرفیت حمل بیش از ۸ تن انواع تسلیحات (موشک هوا به هوا/زمین، بمب، موشک کروز)
- چابکی و مانورپذیری: بسیار بالا، مناسب نبردهای نزدیک و مانورهای سنگین هوایی
- سامانه اپتیکی: OLS-35 (جستجوی فروسرخ و رهگیری هدف غیرراداری)
- ضعف کلیدی: فاقد ویژگی پنهانکاری (Stealth) و آسیب پذیر در مقابل شناسایی راداری رقبا
مشخصات فنی و ویژگی های اصلی اف-۳۵ آمریکا
- نسل: پنجم (کاملاً پنهانکار، Stealth)
- پیشرانه: یک موتور Pratt & Whitney F135 با پس سوز
- رادار: AN/APG-81 (AESA) با پردازش پیشرفته داده ها و مقاومت بالا در جنگ الکترونیک
- برد عملیاتی: حدود ۲۲۰۰ کیلومتر (در نسخه معمولی)
- توانایی حمل سلاح: ۶ آویز داخلی (در حالت پنهانکار) + آویز خارجی برای بمب و موشک غیرپنهانکار
- چابکی و مانورپذیری: کمتر از سوخو ۳۵ اس، اما همچنان قابل قبول
- آویونیک و سنسور: بسیار پیشرفته با ترکیب داده (Sensor Fusion)، قابلیت ارتباط گسترده و به اشتراک گذاری اطلاعات در میدان نبرد
- ضعف کلیدی: ظرفیت حمل سلاح کمتر در وضعیت پنهانکار، هزینه نگهداری و تعمیر بسیار بالا
مقایسه سوخو ۳۵ اس و اف-۳۵ در ماموریت های مختلف
۱. برتری هوایی و نبردهای دوربرد (BVR)
اف-۳۵ با ویژگی پنهانکار و سیستم های الکترواویونیک پیشرفته، در نبردهای پشت افق (BVR) معمولا دشمن خود را زودتر می بیند و شلیک می کند. رادارهای نسل جدید F-35 این قابلیت را دارند که اهداف غیرپنهانکار را تا فاصله حدود ۱۵۰ کیلومتر شناسایی کنند؛ در حالی که سوخو ۳۵ اس مجبور است تا نزدیک تر شود تا بتواند F-35 را تشخیص دهد. بر اساس پژوهش افسران ناتو، ایربیس E روی سوخو ۳۵ می تواند هدفی با سطح مقطع راداری F-35 (حدود ۰.۰۱ متر مربع) را نهایتا در ۴۸ کیلومتری تشخیص و ۳۰ کیلومتری رهگیری کند، که برای شلیک مطمئن دیر است.
۲. نبرد نزدیک و داگ فایت (WVR)
در نبرد فاصله نزدیک، چابکی فوق العاده سوخو ۳۵ اس با موتورها و کنترل سطوح پیشرفته، مزیت بزرگی ایجاد می کند. این جنگنده به لطف Thrust Vectoring می تواند مانورهای پیچیده انجام دهد و در صورت ورود به داگ فایت، برای اف-۳۵ تهدیدی جدی باشد.
با این حال، فلسفه طراحی اف-۳۵ اساساً برخورد مستقیم و داگ فایت نیست و تمرکز بر ضربه زدن بدون دیده شدن است.
۳. جنگ الکترونیک و مقابله با اختلال
اف-۳۵ به سامانه های پدافند الکترونیک، جنگ سایبری هوایی و اخلالگرهای پیشرفته مجهز است، اما ایربیس E سوخو ۳۵ مقاومت بالایی در برابر انواع پارازیت و اختلالات مخابراتی دارد و می تواند تا حدود زیادی مقابل سیستم های اخلالگر ایستادگی کند.
همچنین سوخو ۳۵ اس دارای سامانه اپتیکی OLS-35 برای جستجوی حرارتی (IRST) است که می تواند اهداف پنهانکار را تا حدود ۳۵ کیلومتری از جلو و ۷۰-۱۰۰ کیلومتری از پشت در ارتفاع بالا شناسایی کند؛ این یک نقطه امید مهم برای شناسایی هواپیماهای کاملاً پنهانکار است.
۴. سامانه های راداری و قابلیت شناسایی
یکی از ابزارهای کلیدی مقابله با اف-۳۵ توسط سوخو ۳۵ می تواند رادارهای VHF برد بلند باشد که در ایران نیز نمونه هایی مانند 1L119 NEBO SVU وجود دارد. این رادارها توانایی تشخیص هواپیماهای با سطح مقطع پایین را در فاصله ۱۵۰ کیلومتری دارند و با ترکیب داده VHF و ایربیس E، احتمال نزدیک شدن مخفیانه اف-۳۵ را کاهش می دهند، هرچند همچنان دقت کافی برای هدف گیری مستقیم ندارند.
جدول مقایسه کلی سوخو ۳۵ اس و اف-۳۵
| ویژگی | سوخو ۳۵ اس | اف-۳۵ |
|---|---|---|
| نسل | ۴++ | ۵ (پنهانکار) |
| رادار | Irbis-E PESA برد: ۲۰۰ کیلومتر |
AN/APG-81 AESA برد: ۱۵۰ کیلومتر (اهداف معمولی) |
| برد عملیاتی | ۳۶۰۰ کیلومتر | ۲۲۰۰ کیلومتر |
| ظرفیت سلاح | ۱۲۰۰۰ کیلوگرم (آویز داخلی و خارجی) | بیش از ۸۰۰۰ کیلوگرم (در حالت غیرپنهانکار) |
| پنهانکاری | ندارد | پنهانکار |
| مانورپذیری | بسیار بالا (Thrust Vectoring) | متوسط |
| سامانه اپتیکی و IRST | OLS-35 (فعال) | ندارد (فقط سنسور حرارتی کوچک) |
| سیستم اطلاعات و آویونیک | پیشرفته، اما کمتر از اف-۳۵ | بسیار پیشرفته – Sensor Fusion |
رویارویی سوخو ۳۵ اس و اف-۳۵ در سناریوهای متفاوت
- در نبرد دوربرد (BVR):
اف-۳۵ با پنهانکاری و رادار قدرتمند چند برابر زودتر سوخو ۳۵ را می بیند و هدف قرار می دهد. - در نبرد نزدیک (WVR):
چابکی و سامانه حرارتی سوخو ۳۵ اس مهم ترین تهدید برای اف-۳۵ است. - در جنگ الکترونیک و شناسایی غیرراداری:
استفاده از IRST و رادارهای VHF می تواند تا حدی نقش پنهانکاری اف-۳۵ را کاهش دهد، ولی همچنان مزیت با F-35 است.
ابعاد راهبردی برای ایران و منطقه
با ورود احتمالی سوخو ۳۵ اس به ایران و آموزش خلبانان ایرانی در روسیه (طبق اعلام مقامات نظامی آمریکا و تایید مقامات دفاعی ایران)، نیروی هوایی ایران وارد فاز «نسل ۴.۵» می شود و قدرت دفاعی ایران در منطقه به شکل قابل توجهی افزایش می یابد. با این وجود، اف-۳۵ آی اسرائیل همچنان رقیب قدرتمندی است که برای نفوذ و حمله به اهداف حساس ایران، چالش جدی برای هر سامانه دفاع هوایی و هر جنگنده ای باقی خواهد ماند.
استفاده هوشمندانه از ترکیب رادارهای برد بلند، شبکه سازی پدافند هوایی و تاکتیک های ضدپنهانکاری برای ایران ضروری است؛ چراکه ذات نبرد میان این دو نسلِ متفاوت، همواره بر تاکتیک و موقعیت میدان نبرد تکیه دارد و برنده مطلق وجود ندارد.
جمع بندی
سوخو ۳۵ اس؛ شکارچی چابک و قدرتمند با برد و آتش سنگین، اما بدون پنهانکاری و آسیب پذیرتر در نبردهای دوربرد.
اف-۳۵؛ سامورایی پنهانکار با توان شلیک زودهنگام، هوش اطلاعاتی و ماموریت های چندگانه، اما با آتش کمتر و چابکی پایین تر نسبت به رقیب روسی.
در نهایت، سرنوشت مقابله سوخو ۳۵ و اف-۳۵ به تاکتیک، موقعیت و شرایط عملیاتی بستگی دارد؛ چرا که هیچ برنده مطلقی وجود ندارد و هر کدام در زمینه ای خاص برتری دارند.
نظرات کاربران