گلایه معلولین از دسترسی سخت به تجهیزات پزشکی و رفاهی مناسب

گلایه معلولین از دسترسی سخت به تجهیزات پزشکی و رفاهی مناسب

روزمرگی دشوار و بی توجهی به افراد دارای معلولیت

افراد دارای معلولیت در ایران با چالش های فراوانی در زمینه دسترسی به تجهیزات پزشکی و رفاهی مناسب مواجه اند؛ چالش هایی که در بحران هایی مانند جنگ، زلزله، سیل و سایر حوادث غیرمترقبه چند برابر می شود. روایت های واقعی از افراد کوتاه قامت، با مشکلات حرکتی یا نابینایی، تصویری واضح از بی توجهی اجتماعی و کمبود امکانات حمایتگرانه در موقعیت های اضطراری ارائه می دهد.

تجربه بحران از نگاه افراد دارای معلولیت

در شرایطی که بسیاری از مردم به راحتی از شهر خارج می شوند یا به پناهگاه ها پناه می برند، معلولین خانه نشین می شوند یا احساس می کنند باری بر دوش خانواده و جامعه اند. فردی با پلاتین در پا از این می گوید که به دلیل ناتوانی در حرکت، توان خروج اضطراری را ندارد و جوان نابینایی با نگرانی شدید، حتی نمی داند هنگام بحران به کجا باید پناه ببرد؛ صدای بلندی کافیست تا او را دچار وحشت کند. اینها تنها بخشی از واقعیت های فراموش شده است.

موانع محیطی و مشکلات دسترسی

بسیاری از ساختمان های مسکونی و عمومی فاقد امکانات پایه مانند آسانسور یا رمپ مناسب هستند. ساکن طبقه دوم بودن، برای کسی که روی ویلچر است، می تواند عملا به حبس خانگی منتهی شود. نبود امکانات شهری و عبور و مرور ایمن، زندگی روزمره و بحران ها را برای این قشر دشوارتر می کند.

گرانی و کمیابی تجهیزات پزشکی و رفاهی

گرانی شدید و کمبود وسایل پزشکی مانند ویلچر برقی، اکسیژن ساز، تشک و تجهیزات بهداشتی از مهم ترین مشکلات گزارش شده توسط رامک حیدری رئیس انجمن دیستروفی ایران است. او تأکید می کند: «در زمان بحران، بسیاری از شرکت های تجهیزاتی یا تعطیل اند یا خدمات محدودی ارائه می دهند. افراد دارای معلولیت باید برای تعمیر یا تامین لوازم حیاتی، روزها و هفته ها چشم انتظار بازگشت شرایط عادی بمانند؛ حتی نوزادی که پس از ترخیص به دستگاه اکسیژن ساز نیاز داشت، به دلیل دسترسی نداشتن به پشتیبانی، در معرض خطر قرار گرفت.»

مدیریت بحران و ناکارآمدی مقررات داخلی

به گفته حیدری، مدیریت بحران ایران هنوز توجه کافی به حقوق و نیازهای معلولین ندارد. در شرایط بحرانی، نه آموزش عمومی کافی برای کمک به افراد دارای نیاز خاص وجود دارد و نه زیرساختی برای خروج ایمن یا امدادرسانی سریع به این افراد تعبیه شده است. حتی تیم های امدادی با نحوه برخورد با فرد نابینا یا ویلچری آشنا نیستند و معلولین در طراحی شهری و مدیریت شرایط بحرانی عملاً نادیده گرفته می شوند.

استانداردهای جهانی و وضعیت ایران

سندای (سند جهانی کاهش خطر بلایا، مصوب سازمان ملل) نمونه ای از یک سند بین المللی است که فصل ویژه ای را به حمایت از معلولان، سالمندان و کودکان در بحران اختصاص داده است. مطابق این سند، کشورها موظف به برنامه ریزی عملیاتی، جمع آوری داده های دقیق و آموزش تیم های امدادی برای حمایت ویژه از گروه های آسیب پذیر هستند. این استانداردها در ایران تنها در حد ترجمه و متن باقی مانده و دستورالعمل اجرایی مشخص و عملیاتی وجود ندارد.

مشکل نبود بانک اطلاعاتی جامع و فقدان آمار دقیق

یکی از بحران های بنیادین در مواجهه با نیازهای معلولین، نبود سیستم ثبت و رجیستری ملی و دقیق است. بر اساس برآوردهای رئیس انجمن دیستروفی، حداقل ۸.۵ میلیون ایرانی دارای معلولیت هستند در حالی که تنها حدود دو میلیون نفر تحت پوشش سیستم های حمایتی قرار دارند. دسترسی به آمار صحیح هم برای امدادرسانی لازم در بحران و هم برای برنامه ریزی روزمره حیاتی است.

پیشنهادها برای بهبود وضعیت معلولین

• مدیریت بحران شهری دقیق: ضرورت دارد شهرداری ها، اپلیکیشن هایی برای ثبت محل سکونت و نیازهای افراد معلول و سالمند در پلتفرم هایی مانند تهران من ایجاد کنند تا در بحران ها خدمات با اولویت به آن ها ارائه شود.
• آموزش تخصصی تیم های امدادی: آموزش مهارت ویژه برای کار با افراد دارای معلولیت توسط اورژانس و هلال احمر.
• درنظر گرفتن تجهیزات ذخیره: وزارت بهداشت و شهرداری ها باید بانک تجهیزات پزشکی و رفاهی اضطراری برای اجاره یا امانت در شرایط بحران ایجاد کنند.
• ارائه حمایت مالی ویژه: تامین بودجه و یارانه برای خرید، تعمیر و نگهداری تجهیزات حیاتی مانند ویلچر، تشک ضد زخم، اکسیژن ساز و …
• تهیه آمار و داده منظم: ایجاد بانک جامع اطلاعات معلولان سراسر کشور با همکاری سازمان بهزیستی، شهرداری ها و وزارت رفاه.
• تدوین دستورالعمل جامع مدیریت بحران: مطابق استانداردهای بین المللی و با ضمانت اجرایی برای همه نهادهای ذیربط.

جمع بندی

دسترسی سخت معلولین به تجهیزات پزشکی و رفاهی مناسب در شرایط عادی و بحرانی، یک مشکل ساختاری و اجتماعی جدی است. با توجه به رشد جمعیت سالمندان و معلولان، بی توجهی و بی برنامگی در این حوزه می تواند منجر به فاجعه انسانی ثانویه گردد. اجرای قانون، تامین تجهیزات و تغییر رویکرد نهادهای شهری و سلامت، تنها راه تضمین کرامت و امنیت این قشر بزرگ و آسیب پذیر جامعه است.