آوارگی بیخانمان های جنگ ایران و اسرائیل و صاحب ملک‌های زیان‌دیده و تکلیف نامشخص

آوارگی بیخانمان های جنگ ایران و اسرائیل و صاحب ملک های زیان دیده و تکلیف نامشخص

آوارگی اصلی ترین کلیدواژه روزهای این افراد است؛ کسانی که ناگهان آتش حملات اسرائیل بر سرشان فرو ریخت و خانه و کاشانه شان تبدیل به تلی از خاک و آوار شد. در جریان دوازده روز حمله به ایران، بسیاری نه تنها خانه و اموالشان، بلکه عزیزان خود را هم از دست دادند. امروز، برای این گروه از مردم، بیم ها و امیدها گره خورده است؛ چه آن ها که داغدار شده اند و چه آنان که تنها خسارات مالی دیده اند.

بی خانمان ها در هتل؛ آینده ای ناشناخته پس از پایان اسکان موقت

بسیاری از افراد آواره، فعلا در هتل ها اسکان موقت یافته اند، اما زندگی شان محدود شده به یک اتاق کوچک. خبری از خانه، خاطره و آرامش سال های جوانی نیست. محسن غلامی، طراح صحنه ای که منزل استیجاری اش ویران شده، می گوید: «تا دو هفته اجازه اسکان داریم و بعدش؟ هیچ کس جواب دقیقی نمی دهد. پول پیش خانه جدید را ندارم و تازه باید لوازم زندگی را از نو بخرم؛ همه چیز خاک شد». ارزش اموال برخی خانوارها به ۷۰۰ یا ۸۰۰ میلیون تومان می رسید که به یکباره دود شد و رفت.

گرچه بعضی مالکان وعده بازگرداندن رهن را داده اند، اما بسیاری از مستأجران نه پول وام جدید دارند و نه توان افزایش اجاره یا رهن. بعضی از صاحبخانه ها نیز، خود همه دارایی شان را از دست داده و توان مالی جبران پیشین را ندارند. مستأجران همیشه آخرین نفرند.

خسارت مالکان و بلاتکلیفی در دریافت غرامت

مالکان واحدهای کاملا یا جزئاً تخریب شده، همچنان چشم انتظار ارزیابی و پرداخت خسارت هستند. علیخانی یکی از همین مالکان است که از شمال کشور باید به تهران بیاید: «ملکم ۲۰ میلیارد تومان ارزش داشت؛ حالا ویران شده و حتی نمی دانم باید به کجا مراجعه کنم. تلفن بنیاد مسکن هم دائم اشغال است. آیا دولت پول ساخت ملک را می دهد؟ چطور ارزش همه این سال ها و خاطرات و سرمایه را جبران کنم؟»

تا این لحظه، بسیاری از مالک ها از روند و زمان بازپرداخت خسارت بی خبرند. اطلاع رسانی ضعیف و سامانه ای برای ثبت سریع شکایت و اعلام خسارت های مردمی نیست. دولت وعده داده ارزیاب ها به مناطق آسیب دیده بیایند، اما بسیاری هنوز سردرگم اند.

بحران برای مستأجران؛ سهم کوچکتر و بی توجهی بیشتر

در این میان، مستاجران زیان دیده مانند محمد موسوی، که در یک لحظه هم خانه، هم خانواده، هم همه دارایی اش را از دست داده و حالا ناچار نزد بستگان زندگی می کند، می گوید: «برای پس گرفتن پول پیش باید صبر کنم تا صاحبخانه از شهر دیگر به تهران بیاید. نه بنیاد مسکن و نه سازمان بحران تا الآن سراغی از من نگرفتند. حتی شکایت هم نوشتم، اما گفتند فقط خسارت مالکان بررسی می شود».

همین وضعیت ده ها هزار خانوار مستاجر است که هیچ سازمانی تکلیف ارتباط با آن ها یا پرداخت خسارت شان را مشخص نکرده و عموماً از اولویت کمک های دولتی و امدادی جا مانده اند. تنها امید این افراد، تصویب مصوبه ای جدید برای اعطای وام یا بسته های حمایتی به مستأجران است؛ اما تا عملی شدن این وعده ها، آوارگی و بلاتکلیفی ادامه دارد.

خسارات کسب وکارها؛ رنج مضاعف زنان سرپرست خانوار

خسارات حمله فقط محدود به خانه ها نیست. کسب وکارهای کوچک و خانواده های زن سرپرست آسیب سنگینی دیده اند. آرزو، صاحب یک سالن آرایشی که تمامی امید و معیشتش وابسته به این سالن بود، امروز هیچ درآمدی ندارد: «اجاره سالن ۶۰۰ میلیون تومان و ماهیانه ۲۵ میلیون تومان بود. همه هزینه تجهیز سالن، ماه ها و سال ها قسط و تلاش نابود شد. صاحب ملک هم می گوید فعلا امکان بازگرداندن پول رهن را ندارد و دولت هم برای ما مستأجران، چاره ای نگذاشته است».

افزایش عجیب قیمت وسایل و نبود بیمه برای سالن، آرزو را در ۶۵سالگی با بحرانی جدی روبرو کرده: «امیدوار بودم با بازپرداخت وام ها بتوانم بازنشسته شوم، اما حالا باید به دنبال یک مکان جدید با هزینه های نجومی باشم».

اطلاع رسانی نارس و مبهم؛ کدام سازمان پاسخگوی زیان دیدگان است؟

مهمترین درد امروز خسارت دیدگان، نبود شفافیت اطلاع رسانی است. اکثر مردم نمی دانند برای ثبت خسارت باید کجا مراجعه کنند، چه مدارکی لازم است و چگونه می توانند امیدی به دریافت خسارت یا گرفتن وام داشته باشند. شماره های اعلام شده از بنیاد مسکن، ستاد مدیریت بحران یا شهرداری پاسخگو نیستند یا دائماً مشغول اند.

ارزیابی خسارت به گفته مسئولان ابتدا برای مالکان انجام می شود و مستاجران در اولویت بعدی قرار دارند. این یعنی بخشی از جامعه بی پناه و بدون پشتوانه، بلاتکلیف تر از همیشه باقی مانده اند.

چشم انداز و مطالبات زیان دیدگان؛ انتظار برای حمایت های عادلانه

• نیاز فوری مستأجران: تسهیلات ویژه، وام بدون بهره و پرداخت سریع پول پیش برای خروج از آوارگی
• شناسایی کامل اموال و املاک تخریب شده و پرداخت منصفانه خسارت به مالکان و مستاجران هر دو
• حمایت از کسب وکارهای کوچک (مغازه ها و سالن ها) که محل معاش خانواده ها هستند
• ایجاد سامانه الکترونیک برای ثبت و پیگیری خسارات و حذف کاغذبازی و آمد و شدهای فرسایشی
• پاسخگویی شفاف بنیاد مسکن، ستاد مدیریت بحران و سایر سازمان های مسئول

جمع بندی: نامشخص بودن تکلیف آوارگان و زیان دیدگان در سایه بحران

در حالی که زندگی هزاران خانواده ایرانی در اثر جنگ ایران و اسرائیل فروپاشیده، هنوز تکلیف مشخصی برای بازگرداندن آرامش مالی و روحی زیان دیدگان وجود ندارد. مستاجرها، صاحبان ملک و کسب وکارهای آسیب دیده همگی چشم انتظار حمایت جدی، اطلاع رسانی دقیق و پرداخت منصفانه خسارت هستند تا از بحران آوارگی و بی سرپناهی رهایی یابند.