بازگشت ساماندهی اتباع افغانستانی به کانون توجه
در پی جنگ ۱۲ روزه و افشای ابعاد امنیتی حضور مهاجران غیرقانونی، سیاست اخراج گسترده اتباع افغانی از ایران شدت گرفته است. بر اساس گزارش های رسمی، بیش از ۲۰۰ هزار نفر از اتباع افغان در روزهای اخیر از کشور اخراج شده اند. این روند، نتیجه دغدغه های امنیتی، اجتماعی و اقتصادی است که برای سال ها در دستور کار سیاست گذاران و افکار عمومی ایران بوده است.
ابعاد امنیتی و روند تشدید اخراج
پس از حوادث جنگ اخیر و گزارش هایی درباره بازداشت برخی اتباع به جرم همکاری با اسرائیل، نگرانی های امنیتی پیرامون مهاجران غیرقانونی افزایش یافته است. برخی از منابع ادعا کرده اند که این افراد نقش هایی در جاسوسی، خراب کاری یا دیگر اقدامات مجرمانه داشته اند، هرچند مستندات عمومی در این باره کم است. تمرکز بر امنیت داخلی و کنترل جرایم سبب شده است روند اخراج اتباع افغان شتاب بیشتری بگیرد.
تبعات اقتصادی خروج اتباع افغانی از ایران
خروج اتباع افغان که تعداد آنها بین ۵ تا ۸ میلیون نفر برآورد می شود، تاثیرات متعددی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت. از یک سو، این روند فرصت های شغلی جدیدی برای ایرانیان خصوصا جوانان در مشاغل کم درآمد همچون ساختمان، خدمات و کشاورزی ایجاد می کند. کاهش رقابت با نیروی کار مهاجر می تواند به بهبود وضعیت بازار کار داخلی و رفع بخشی از بیکاری کمک کند.
اما از سوی دیگر، بسیاری از بخش های اقتصادی ایران مانند ساخت و ساز و کشاورزی به نیروی کار خارجی ارزان قیمت وابسته اند. خروج ناگهانی کارگران مهاجر می تواند منجر به کمبود نیروی انسانی، افزایش دستمزدها، بالا رفتن هزینه تولید و در نهایت افزایش تورم در برخی خدمات و کالاها شود. چنین تغییری ممکن است فعالیت برخی کارگاه ها و واحدهای تولیدی را با اختلال مواجه کند یا حتی به تعطیلی آنها منجر شود.
چالش های اجتماعی حاصل از اخراج اتباع افغان
علاوه بر جنبه های اقتصادی، اخراج گسترده مهاجران افغان موجی از تغییرات اجتماعی را در ایران و افغانستان رقم می زند. در ایران، بسیاری از افغان ها سال ها در این کشور زندگی و کار کرده اند و ترک ناگهانی آنها بر روابط اجتماعی، فرهنگی و شهری تاثیر می گذارد. برخی خانواده های مختلط یا دارای فرزند متولد ایران اکنون با بحران جدایی روبرو هستند. در خاک افغانستان نیز، بازگشت ده ها هزار نفر به جامعه ای جنگ زده و فقیر با ضعف شدید زیرساخت های خدماتی، چالش های معیشتی و انسانی جدی ایجاد می کند.
استفاده از خدمات عمومی و نارضایتی اجتماعی
یکی از محورهای اصلی این سیاست، جلوگیری از بهره برداری گسترده مهاجران غیرقانونی از یارانه های دولتی و خدمات عمومی است. استفاده از نان یارانه ای و دیگر یارانه ها توسط اتباع غیرمجاز، در شرایط اقتصادی فشرده ایران، نارضایتی بخش هایی از جامعه را برانگیخته و فشار برای اخراج آنها را افزایش داده است. همین موضوع در شبکه های اجتماعی بازتاب فراوانی داشته و به تقویت رویکردهای ملی گرایانه و حتی گاه افراطی منجر شده است.
نگاه جامعه: دیدگاه های متضاد در سطح عمومی
- نگرانی امنیتی: بخش عمده اي از کاربران و مسئولان، حضور گسترده افغان ها در شغل های شهری را تهدیدی برای امنیت و نظام اطلاعاتی کشور تلقی می کنند و بر ضرورت تقویت نظارت شغلی و خروج اتباع غیرمجاز تاکید دارند.
- صدمه به روابط انسانی: گروهی از مهاجران، خود را آواره و بی پناه می دانند و از بی مهری و بی عدالتی نسبت به سرنوشتشان گلایه دارند.
- انتقاد به رویکردهای سیاسی: برخی کاربران ایرانی بر نبود ساختار تفکیک مهاجر خوب و بد در شرایط بحرانی تاکید دارند و خواستار رعایت انصاف و حفظ کرامت انسانی هستند.
- تجربه تلخ مهاجرت: نگاه هایی از دل سوزی و همدردی نیز در میان کاربران دیده می شود که از دیدن صف های مهاجران اخراجی متاثر شده و این وضعیت را سرنوشت تلخ مردم منطقه می دانند.
جمع بندی
اخراج گسترده اتباع افغان از ایران تاثیرات عمیقی بر بازار کار، ساختار اقتصادی و روابط اجتماعی هر دو کشور به جا می گذارد. از یک سو، می تواند شانس اشتغال نیروی کار داخلی و تخصیص هدفمند منابع را افزایش دهد و فضا برای ارتقای نظم عمومی را فراهم کند. اما در سوی دیگر، با ایجاد فشارهای اقتصادی بر بخش های تولیدی و چالش های انسانی حاصل از مهاجرت اجباری، امکان تبدیل یک حرکت امنیتی به بحرانی اجتماعی، اقتصادی و حتی اخلاقی را به وجود می آورد. مدیریت هوشمندانه این روند و توجه به ابعاد انسانی، ضرورتی انکارناپذیر در شرایط فعلی است.
نظرات کاربران