مقدمه و تصویب لایحه ساماندهی پهپادهای غیرنظامی
در روزهای اخیر مجلس شورای اسلامی با تصویب کلیات لایحه ساماندهی پرنده های هدایت پذیر از راه دور یا پهپاد غیر نظامی، فصلی نوین را برای قوانین و مقررات مربوط به واردات، ساخت، مالکیت و بهره برداری پهپادهای غیرنظامی در ایران رقم زد. این لایحه که پیش از این در دولت سیزدهم نهایی و برای بررسی و تصویب به مجلس فرستاده شده بود، سرانجام با اکثریت قاطع نمایندگان خانه ملت تصویب شد و برخی مواد آن نیز در جلسه هشتم تیر ماه مجلس به تصویب رسید. تصویب این لایحه، رویکردی جدید به بحث امنیت پرواز پهپاد و مدیریت پهپادهای غیر نظامی در ایران محسوب می شود.
صدور مجوز و مالکیت پهپاد غیر نظامی تنها با استعلام امنیتی
مطابق این قانون، سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان مرجع اصلی صدور مجوز فعالیت در حوزه ساخت، تولید، آموزش، تعمیرات، بهره برداری، گواهینامه کاربر، و سند مالکیت پهپادهای غیر نظامی تعیین شد. طبق متن مصوب، اسناد مالکیت این پهپادها باید دارای شماره شناسایی یکتا و مشخصات فنی دقیق و همچنین اطلاعات هویتی مالک باشند و مسئولیت صدور سند و شماره گذاری رسمی نیز بر عهده سازمان هواپیمایی خواهد بود. صدور پروانه فعالیت فقط پس از استعلام امنیتی از وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه و همچنین استعلام سوء پیشینه کیفری توسط فرماندهی انتظامی با تایید وزارت دفاع ممکن است.
ممنوعیت کامل واردات پهپاد غیر نظامی و قطعات آن
یکی از مهم ترین بندهای تصویب شده ممنوعیت واردات پهپاد غیر نظامی و قطعات مربوط به آن است. بر اساس توضیحات لایحه، واردات پهپاد غیر نظامی و اجزا فقط در صورتی مجاز خواهد بود که نمونه مشابه داخلی وجود نداشته باشد یا تولید داخل پاسخگوی نیاز کشور نباشد و یا توسعه دانش بنیان نیازمند واردات نمونه محصول نهایی باشد. این موارد هم صرفا با اخذ تمام استعلام های امنیتی و قضایی و صدور مجوز خاص کارگروه مرکزی قانون امکان پذیر است. در غیر این صورت، هرگونه واردات غیرمجاز علاوه بر ضبط کالا به مجازات های تعزیری درجه ۳ طبق قانون مجازات اسلامی منجر خواهد شد.
مجوز تولید پهپاد فقط با تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت
طبق متن لایحه، تولید پهپاد غیر نظامی تنها با دریافت موافقت اصولی و مجوز رسمی از وزارت صمت امکان پذیر است. صدور این مجوز منوط به رعایت ضوابط زیست محیطی، تایید عدم سوءپیشینه کیفری موثر، انجام استعلام امنیتی از نهادهای مسئول و تاییدیه دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح می باشد. همچنین دولت موظف به حمایت از بومی سازی و انتقال فناوری نوین پهپاد غیر نظامی با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری و سایر دستگاه های ذیربط است تا زمینه پیشرفت شرکت های دانش بنیان ایرانی مهیا شود.
ممنوعیت خرید و فروش و معامله پهپاد بدون سند مالکیت
بر اساس متن مصوب هرگونه معامله، واگذاری، توزیع، حمل و نگهداری پهپاد غیر نظامی بدون سند رسمی مالکیت به طور کامل ممنوع و غیرقانونی است. در صورت تخلف، متخلف علاوه بر ضبط کالا به مجازات تعزیری درجه ۵ قانون مجازات اسلامی محکوم می شود.
شرایط پرواز و جرایم پهپاد غیر نظامی در ایران
پرواز پهپاد غیر نظامی در حریم هوایی کشور بدون مجوز قانونی جرم است و مرتکب در مرحله نخست به ضبط کالا و در صورت تکرار به مجازات درجه ۵ محکوم می شود. همچنین پرواز غیرمجاز در شرایط خاص مانند دوران جنگ یا وضعیت امنیتی، حداکثر مجازات حبس مقرر را در پی خواهد داشت. لازم به ذکر است تولید یا حمل و نقل و یا نگهداری هر نوع پهپاد جهت کاربری نظامی یا ارتکاب جرایم امنیتی، مجازات حداکثری فصل اول کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی و تشدید مجازات برای جاسوسی و همکاری با رژیم صهیونیستی و کشورهای متخاصم علیه منافع ملی تعیین شده است.
گزارش مفقودی و بیمه مسئولیت مدنی پهپاد
برای مدیریت نحوه استفاده و امنیت پهپادهای غیر نظامی، گزارش سرقت یا مفقودی پهپاد الزامی شده و هرگونه حادثه باید حداکثر ظرف ۲۴ ساعت به پلیس اعلام شود. پلیس موظف است گزارش را به نهادهای امنیتی اطلاع دهد. در صورت فقدان گزارش، مجوز و سند مالکیت به مدت حداکثر ۶ ماه توقیف می گردد. همچنین کلیه مالکان و کاربران پهپاد ملزم به تنظیم قرارداد بیمه مسئولیت مدنی با شرکت های معتبر بیمه گر، پیش از هرگونه پرواز هستند. این بیمه شامل جبران خسارات مالی و جانی احتمالی ناشی از پرواز یا فعالیت پهپاد خواهد بود.
تعیین مناطق مجاز برای پرواز پهپاد غیر نظامی
بر اساس این لایحه وزارت ورزش و جوانان مسئول تعیین مناطق مخصوص و مجاز برای پروازهای تفریحی و ورزشی پهپاد غیر نظامی است و این اقدام باید با تایید سازمان هواپیمایی کشوری صورت گیرد. ستاد کل نیروهای مسلح نیز مسئول توسعه سامانه های رهگیری، مهار و دریافت داده پهپادهای غیر نظامی است تا امنیت پرواز در کشور حفظ شود. همچنین تمام دستورالعمل های مربوط به نحوه تامین، نظارت و بهره برداری پهپاد در دستگاه های اجرایی و نهادهای امنیتی با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح و شوراهای امنیتی کشور تدوین خواهد شد.
جمع بندی
در مجموع شرایط جدید واردات و استفاده از پهپاد غیر نظامی در ایران به صورت کامل توسط قانون ساماندهی پرنده های هدایت پذیر از راه دور شفاف سازی شده است. ممنوعیت کامل واردات پهپاد غیر نظامی، صدور گواهینامه و سند مالکیت با دریافت استعلام های امنیتی و قضایی، نظارت دقیق بر تولید و فعالیت پهپادها و الزام بیمه و گزارش دهی، مهم ترین اصلاحات این قانون هستند که به هدف ارتقای امنیت ملی و حمایت از فناوری بومی در کشور اجرایی خواهند شد.
نظرات کاربران