آیا قانون محدود کردن مهریه به ۱۴ سکه کار خوبی بود؟ واکنش زنان و دولت به طرح جدید
مهریه یا صداق، یکی از ارکان حقوقی مهم در نظام خانواده ایرانی است که با تکیه بر آموزه های دینی، به ویژه آیه شریفه «وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً»، به عنوان یک حق مالی برای زن شناخته می شود. در گذشته، این موضوع امری ساده و مطابق با توان مرد تلقی می شد، اما در دنیای امروز، تحولات اقتصادی و اجتماعی، مهریه را به مقوله ای پیچیده و گاه مناقشه برانگیز تبدیل کرده است.
افزایش مهریه و تبعات زندان برای مردان
در سال های اخیر، با افزایش قیمت طلا و مهریه های سنگین، پدیده ای اجتماعی شکل گرفته که مردان ناتوان از پرداخت مهریه، با حکم حبس مواجه می شدند. این وضعیت منجر به بالا رفتن تعداد زندانیان مهریه و آسیب های اجتماعی ناشی از آن شد؛ ازجمله فروپاشی خانواده، بیکاری و آسیب های روانی برای فرزندان و خود زنان.
تغییر رویکرد قضایی به جایگزینی حبس با نظارت الکترونیکی
در پاسخ به این بحران، قانون جدید با هدف کاهش فشار قضایی، سقف اجرای کیفری مهریه را از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه کاهش داد. در صورت عدم توانایی پرداخت و عدم اثبات اعسار، مرد به جای حبس، با پابند الکترونیکی تحت نظارت قرار می گیرد. در عین حال، اگر زن اموالی از مرد بیابد که جزو مستثنیات دین نباشد، می تواند آن ها را توقیف کرده و از آن محل مهریه خود را دریافت کند.
دیدگاه کارشناسان: حذف حبس گامی انسانی یا تهدیدی بر حقوق زنان؟
طاهر قلی زاده، کارشناس خانواده اظهار می کند که کنار حذف ضمانت اجرایی حبس برای مهریه، باید سایر ابزارهای حمایتی نظیر بیمه مهریه یا تسهیل توقیف اموال نیز برای حمایت از زنان فراهم شود تا عدالت کیفری و حقوقی برقرار گردد.
واکنش دولت و معاون رئیس جمهور در امور زنان
دولت نسبت به این طرح موضع منفی دارد. زهرا بهروزآذر، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، تأکید کرد که چنین طرح هایی فاقد استناد فقهی و اجتماعی کافی بوده و نمی توان تنها یک بخش از «پازل حقوق خانواده» را تغییر داد. او تأکید کرد که مهریه تنها ابزار حمایت از زن در برابر حقوقی است که به شدت در اختیار مردان قرار دارد (مانند حق طلاق و حضانت).
نگرانی های زنان و فشارهای اجتماعی
همزمان با انتشار خبر طرح مجلس، بسیاری از زنان برای اجرای مهریه به دادگاه ها مراجعه کردند. درواقع، ترس از کاهش ضمانت اجرایی مهریه باعث شد که برخی زودتر از تصویب قانون، گام قضایی بردارند. این موضوع نشان می دهد که واکنش اجتماعی به این دست قوانین، پیچیده و نیازمند تدبیر است.
پیشنهادات جایگزین برای حمایت همزمان از خانواده و حقوق زنان
- ایجاد صندوق ضمانت پرداخت مهریه توسط دولت
- توسعه سامانه های نظارت الکترونیکی با زیرساخت های فنی لازم
- تجدید ساختار مجموعه حقوق و تکالیف خانواده
- آگاهی رسانی و شروط ضمن عقد متوازن
- استفاده از رویکردهای توافقی برای تعیین شرایط پرداخت مهریه
نگاه مجلس: تلاش برای توقف ابزارسازی از مهریه
از دید نمایندگان مجلس، به ویژه عثمان سالاری، این طرح با هدف جلوگیری از بحران در ازدواج و ابزارسازی مهریه در اختلافات خانوادگی تدوین شده است. وی معتقد است تعیین مهریه های بالا خارج از توان مرد، سبب از هم پاشیدگی بنیان خانواده شده و نباید از بازداشت به عنوان ابزار فشار استفاده کرد.
تضاد رویکردهای حمایتی و واقع گرایانه
در حالی که مجلس به دنبال کاهش زندانیان مهریه است، دولت تأکید دارد که کاهش سقف اجرایی مهریه، بدون اصلاح سایر قوانین، به تضعیف موقعیت اقتصادی و حقوقی زنان منجر می شود.
جمع بندی: آیا کاهش مهریه تا ۱۴ سکه راهکاری عادلانه است؟
قانون جدید، اگرچه با نیت کاهش آسیب های اجتماعی تدوین شده، اما می تواند به سادگی به عاملی در بی انگیزه شدن مردان برای انجام تعهد مالی و احساس بی پناهی زنان در دوران طلاق منجر شود. در صورتی که هم زمان با حذف ابزار حبس، سازوکارهای مثبت حمایتی جایگزین نشود، خطر تقویت نابرابری بیشتر در عرصه خانواده وجود خواهد داشت.
مهریه را نمی توان به عنوان تنها ابزار حمایت از زن در نظر گرفت؛ اما اگر ابزار جایگزین قوی، امن و قابل اجرا فراهم نشود، حذف ضمانت های سنتی همچون حبس می تواند توازن در حقوق و تکالیف خانواده را از بین ببرد.
نظر شما چیست؟
آیا با طرح مجلس برای کاهش مهریه به ۱۴ سکه موافق هستید؟ آیا فکر می کنید این قانون می تواند به تحکیم خانواده کمک کند یا باعث تضعیف جایگاه زنان در جامعه خواهد شد؟ دیدگاهتان را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
نظرات کاربران