حمله اسرائیل به ایران و گمانه زنی های پیرامون نقش جمهوری آذربایجان، یکی از بحث برانگیزترین موضوعات امنیتی منطقه در ماه های اخیر بوده است. برخی منابع امنیتی و رسانه ای در ایران ادعا کرده اند که رژیم صهیونیستی از حریم هوایی باکو برای حمله به نقاطی در ایران، به ویژه پایتخت و کرج، استفاده کرده است. اما در مقابل، دولت جمهوری آذربایجان هرگونه دخالت یا همکاری را قاطعانه رد می کند. در این مقاله، به بررسی ادعاها، اسناد، اظهارات رسمی و تحلیل رسانه ها درباره این موضوع حساس می پردازیم.
اظهارات رسمی جمهوری آذربایجان و تکذیب شدید ادعاها
وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان با صدور بیانیه های رسمی و همچنین اظهارات «آیخان حاجی زاده» رئیس مطبوعاتی این وزارتخانه، بارها تاکید کرده است که از خاک یا حریم هوایی این کشور برای حملات تجاوزکارانه علیه ایران یا سایر کشورها استفاده نشده است. حاجی زاده با صراحت گفت: «چنین ادعاهایی بی اساس هستند و هیچ مدرک معتبری در این زمینه وجود ندارد». وی افزود:
این اتهامات، روابط مبتنی بر احترام متقابل به تمامیت ارضی و حاکمیت ایران و آذربایجان را تهدید می کند.
همچنین جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه آذربایجان، در تماس های تلفنی با همتای ایرانی خود، بار دیگر تاکید کرده است: «جمهوری آذربایجان به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد از حریم هوایی یا خاک این کشور برای حمله به ایران یا سایر کشورها استفاده شود».
پاسخ ایران و مطالبه شفافیت از باکو
دولت جمهوری اسلامی ایران، به ویژه پس از حملات، با اتخاذ رویکرد محتاطانه و جدیت، مساله را از کانال های دیپلماتیک پیگیری کرده است. رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان، با مسئولان آذربایجان تماس گرفته و خواستار راستی آزمایی و ارائه گزارش رسمی درباره مسیر پهپادها و جنگنده ها شدند. مهدی سبحانی سفیر ایران در ارمنستان نیز اعلام کرد: «در صورت تایید استفاده از فضای سرزمینی جمهوری آذربایجان، این موضوع نقضی جدی تلقی شده و تهران منتظر پاسخ رسمی باکو است».
همچنین وزیر امور خارجه ایران حمله مسلحانه رژیم صهیونیستی را نقض آشکار حاکمیت ملی، صلح و امنیت جهانی توصیف کرده و به حمله به تاسیسات هسته ای ایران به عنوان عبور از خطوط قرمز بین المللی اشاره کرد.
گزاره های رسانه ای و منابع غیررسمی ایرانی
روزنامه کیهان و برخی رسانه های داخلی، با اشاره به مسیر حملات موشکی و پهپادی از دریای خزر و مرزهای شمالی، تاکید دارند که احتمالا اسرائیل از فضای هوایی جمهوری آذربایجان بهره برده است تا حملات را به تهران و کرج انجام دهد. همچنین طبق گزارش های مردمی و امنیتی، برخی جت ها و پهپادهای اسرائیلی از شمال وارد ایران شده اند.
بررسی میدانی و روایت شاهدان
یک پژوهشگر ایرانی حوزه قفقاز جنوبی به الجزیره گفت:
- نیروهای مرزبانی ایران ورود پهپادهای اسرائیلی از مرز آذربایجان را در برخی شهرها ثبت کرده اند و حتی تعدادی را ساقط نمودند.
- گزارش های امنیتی و مردمی متعدد ورود اشیای پرنده و جنگنده های اسرائیلی از فراز دریای خزر و سپس حریم هوایی ایران را تایید می کند.
- روابط نزدیک باکو با تل آویو و فعالیت شرکت های اسرائیلی در شهرک های صنعتی مناطق بازپس گرفته شده از ارمنستان، حساسیت ایران را دوچندان کرده است.
- تولید پهپادهای انتحاری «هاروب» در باکو و شواهد مربوط به منطقه «قیرمیزی قصبه» که به «اسرائیل دوم» معروف است، از دیگر موارد مورد توجه تهران است.
واکنش رسمی و رسانه ای آذربایجان
در مقابل، باکو و رسانه های جمهوری آذربایجان همه این اتهامات را بی اساس و بدون مدرک می دانند. کارشناسان امنیتی باکو تاکید می کنند که ایران هیچ سند قابل اثباتی ارائه نکرده و هدف از این ادعاها، خدشه به روابط دو کشور و تحریک افکار عمومی است.
تحلیل راهبردی: روابط باکو و تل آویو زیر ذره بین تهران
با توجه به شراکت استراتژیک اسرائیل و جمهوری آذربایجان و حضور صنایع دفاعی و صنایع هوافضا در نزدیکی باکو، تهران این اتحاد را تهدیدی برای خود می داند. در عین حال، برخی کارشناسان معتقدند، باکو می کوشد توازن میان روابط با تل آویو و تهران را حفظ کند و تا امروز اثبات نشده که عملا خاک یا فضای این کشور مستقیما در خدمت ماشین جنگی اسرائیل علیه ایران قرار گرفته باشد.
از سوی دیگر، نیز احتمال دارد اسرائیل برای تحریف افکار عمومی و بدبین ساختن ایران نسبت به همسایگان، اقدام به استفاده همزمان از چند مسیر و حتی اجرا عملیات فریب کرده باشد.
جمع بندی و نتیجه گیری
برخلاف گمانه زنی ها و روایات غیررسمی درباره عبور حملات اسرائیل به ایران از حریم هوایی جمهوری آذربایجان، باکو بارها این ادعاها را با قاطعیت تکذیب کرده است و تاکنون هیچ سند رسمی و غیرقابل خدشه ای در این زمینه ارائه نشده است. با این حال، حساسیت ها نسبت به روابط عمیق امنیتی و نظامی آذربایجان و اسرائیل همچنان پا برجا است و هر رخداد نظامی در آینده نیز می تواند بار دیگر این پرونده امنیتی را در کانون توجه قرار دهد. توصیه تحلیلگران، تداوم راستی آزمایی و گفت وگوهای شفاف امنیتی و دیپلماتیک میان دو کشور همسایه است تا از تشدید سوءتفاهمات و افزایش سطح تهدیدات منطقه ای پیشگیری شود.
پرسش های متداول کاربران درباره استفاده اسرائیل از حریم هوایی آذربایجان برای حمله به ایران
- آیا سندی مبنی بر عبور جنگنده یا پهپاد اسرائیلی از فضای جمهوری آذربایجان وجود دارد؟
تا لحظه نگارش مقاله، هیچ سند معتبر بین المللی یا مستندي با تایید رسمی منتشر نشده است. - موضع رسمی دولت باکو چیست؟
دولت آذربایجان بارها هرگونه استفاده از خاک یا حریم هوایی این کشور برای حمله به ایران یا کشورهای دیگر را «قاطعانه و رسما» رد کرده است. - دلیل توجه به باکو در این ماجرا چیست؟
روابط نظامی و امنیتی گسترده اسرائیل با آذربایجان، حضور صنایع دفاعی صهیونیستی و مسیر جغرافیایی حملات، باعث تمرکز نگاه ها بر این کشور شده است.
نظرات کاربران