خانه مشروطه اردبیل در نتیجه بی‌توجهی مسئولان در معرض تخریب است! جزئیات

خانه مشروطه اردبیل در نتیجه بی توجهی مسئولان در معرض تخریب است! جزئیات آخرین وضعیت و هشدار فعالین میراث فرهنگی

خانه مشروطه اردبیل یا همان خانه تاریخی اسماعیل بیگ امروز یک قدم تا نابودی کامل فاصله دارد. این بنای ارزشمند قاجاری که زمانی مرکز رویدادهای مهم مشروطه در اردبیل بود، حالا به دلیل بی توجهی مسئولان استانی و میراث فرهنگی و اختلاف ورثه، در قلب بافت قدیمی اردبیل رو به ویرانی است.

فعالین میراث فرهنگی: مسئولان مرمت خانه اسماعیل بیگ را فراموش کردند

فعالان میراث فرهنگی اردبیل اخطار داده اند که خانه مشروطه اردبیل، به دلیل نبود اقدام موثر از سوی اداره میراث فرهنگی، استانداری و فرمانداری و حتی بی علاقگی مالکان، تنها روی یک ستون نیمه فرو ریخته استوار مانده و هرلحظه ممکن است فروبریزد. حامد ابی ترابی، میراث بان اردبیل، گفته که بار تمام بنا بر دوش یک ستون سست است و این بنای ارزشمند در آستانه فروریزی کامل قرار دارد.

خانه ای که حتی به سرمایه گذار هم داده نمی شود

بنایی با ثبت ملی در سال ۱۳۹۸، که با وجود اهمیت بی نظیر تاریخی و معماری، متروکه و مظلوم مانده است. حتی در مواردی که سرمایه گذار خصوصی برای نجات اثر معرفی شد، هیچ همکاری از سوی ارگان های دولتی دیده نشد و سه سال است توصیه و نامه های امام جمعه اردبیل هم بی پاسخ مانده است.

روایتی از خانه اسماعیل بیگ در قلب کهن اردبیل

خانه تاریخی اسماعیل بیگ که بعدها به خانه مشروطه اردبیل معروف شد، نماد جنبش ملی مشروطه و محل رویدادهای حیاتی تاریخ معاصر است. تصرف و آزادسازی این خانه توسط باباخان اردبیلی، از یاران ستارخان و بازگرداندن کنسولگری شوروی به مردم، برای همیشه این بنا را در حافظه جمعی اردبیل ماندگار کرد.

این خانه طی دهه قاجار، زمانی سرکنسولگری روس بود و در ایام قحطی، به نقطه امید مردم و مرکز آزادسازی آذوقه اهالی بدل شد.

شکاف های عمیق، ستون لرزان؛ همه چیز بر لبه پرتگاه

رهاشدگی خانه قاجاری اسماعیل بیگ منجر به فرسودگی شدید سازه و قرار گرفتن بیشترین بار بنا بر دوش یک ستون شده است. به اعتقاد کارشناسان، کوچک ترین جابه جایی یا حادثه می تواند این خانه را به تلی از آوار بدل کند. آجرهای فرو ریخته، شکاف های خطرناک، پنجره های شکسته، پله های متلاشی و حضور حشرات و حیوانات موذی، عمارت را به ویرانه ای بلاصاحب تبدیل کرده است.

اختلاف ورثه، بی عملی حقوقی و تهدیدهای جدی

حدود ۱۵ مالک و وارث این خانه سال هاست برای نگهداری، احیا یا حتی فروش اثر توافق نکرده اند. اداره میراث فرهنگی، فرمانداری و استانداری اردبیل نیز اقدامی جدی برای تعیین تکلیف یا تامین اعتبار مرمت صورت نداده اند. تلاش های سرمایه گذاران خصوصی و حمایت های مقطعی نیز به دلیل اختلافات مالکیتی ناکام مانده است.

همزمان، ساکنان محله اسماعیل بیگ از حضور حشرات، ورود افراد غریبه و بی خانمان و خطر آتش سوزی در این بنای رها شده بارها گلایه کرده اند.

حمـاسه باباخان اردبیلی و سرگذشت خانه مشروطه

خانه تاریخی اسماعیل بیگ در دوران جنبش مشروطه نقش کلیدی داشته و در قحطی های ۱۳۲۷ قمری، به همت باباخان اردبیلی در اختیار مردم قرار گرفت. گذشتگان نقل کرده اند که مردم گرسنه اردبیل با باز کردن درهای این خانه و استفاده از انبار آرد و مایحتاج، جان خود را نجات دادند. بعدها، حملات قزاقان شوروی به بقعه تاریخی شیخ صفی و خانه اسماعیل بیگ، صدها نفر از اهالی شهر را به شهادت رساند.

معماری منحصربفرد و ارزش تاریخی خانه اسماعیل بیگ

• نمای جنوبی: طراحی شده برای نورگیری کافی در زمستان های سرد اردبیل
• پنجره های بزرگ و ارسی های چوبی با شیشه رنگی و تزئینات هنری
• سازه دو طبقه و معماری همسو با اقلیم شهر
• میزبان جلسات مهم مشروطه خواهان، مرکز تجمع و محل تصمیمات تاریخی

ریزش آجرها، پنجره های شکسته، سقف فروریخته و حضور اوهام به جای صدای مشروطه خواهان، خلاصه امروز خانه ای است که باید گنج ملی باشد اما بدل به خانه اشباح و مخروبه ای ناایمن گشته است.

واکنش دستگاه ها: چرخه معیوب تا تصمیم قضایی

اداره کل میراث فرهنگی اردبیل هدف از ثبت ملی شدن خانه را مرمت و نجات اعلام کرده اما مشکل اساسی، مالکیت خصوصی و عدم رضایت وراث است. شهرداری نیز بدون مجوز از اداره میراث فرهنگی امکان هیچ اقدامی ندارد. سرانجام، پرونده خانه مشروطه اردبیل به محاکم قضایی سپرده شده و همه منتظر رای قاضی هستند.

اما زمان در حال از دست رفتن است: هر روز تاخیر یک قدم خانه را به سوی ویرانی بیشتر سوق می دهد و دوستداران میراث فرهنگی نگران نابودی بخشی از هویت و تاریخ اردبیل هستند.

جمع بندی: آیا فرصت نجات باقی است؟

خانه مشروطه اردبیل شناسنامه جنبش ملی مشروطه شمالغرب ایران، گرفتار اختلاف وراث، بی توجهی مسئولان و فرسایش زمان است. اگر تصمیم فوری برای تملک، تامین اعتبار و مرمت اساسی اتخاذ نشود، اردبیل یکی از ستون های هویتی خود را برای همیشه از دست خواهد داد و یک نقطه مهم از تاریخ مشروطه ایران تبدیل به یک مخروبه و خاطره تلخ می شود.