مکانسیم ماشه چیست و اگر علیه ایران فعال شود چه اتفاقی می افتد؟
مقدمه ای بر مکانسیم ماشه و اهمیت آن در پرونده هسته ای ایران
یکی از مهم ترین ابزارهای فشار بین المللی علیه ایران، مکانسیم ماشه (Snapback) است. این سازوکار در توافق هسته ای برجام پیش بینی شده و امکان بازگشت فوری تحریم های شورای امنیت سازمان ملل را علیه ایران فراهم می کند. اما مکانسیم ماشه چیست و اگر علیه ایران فعال شود، چه عواقبی دارد؟
مکانسیم ماشه چیست؟
مکانسیم ماشه یا Snapback، بخشی از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و توافق برجام است. بر اساس این سازوکار، اگر یکی از طرف های برجام ادعا کند که ایران تعهدات هسته ای اش را نقض کرده، می تواند موضوع را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهد. اگر اختلاف حل نشود، تحریم های شورای امنیت به صورت خودکار ظرف ۳۰ روز بازمی گردد و هیچ کشوری (حتی چین یا روسیه) امکان وتوی آن را ندارد.
وضعیت اخیر تحریم ها و قطعنامه علیه ایران
اخیراً شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی با فشار آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان، قطعنامه ای را علیه ایران تصویب کرد. این قطعنامه ایران را به همکاری کامل با آژانس، پاسخ به سوالات درباره منشاء ذرات اورانیوم و دسترسی کامل بازرسان ملزم می کند. اما هنوز مکانسیم ماشه فعال نشده است.
- ۱۹ کشور (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و…) موافق قطعنامه بودند.
- ۳ کشور (روسیه، چین، بورکینافاسو) مخالف.
- ۱۱ کشور شامل هند، مصر و برزیل رای ممتنع دادند.
اگر مکانسیم ماشه علیه ایران فعال شود چه می شود؟
فعال شدن مکانسیم ماشه به معنای بازگشت تمام تحریم های سازمان ملل از جمله تحریم های اروپا علیه ایران خواهد بود. اگرچه آمریکا سال هاست ایران را به طور کامل تحریم کرده، اما فعال شدن مکانیزم ماشه باعث اجرای کامل تحریم های اروپا نیز می شود.
این موضوع اثرات مهمی بر اقتصاد و روابط بین المللی ایران دارد؛ از جمله:
- قطع همکاری اقتصادی بین المللی با اروپا و بسیاری از کشورها
- محدودیت صادرات نفت، کالا و خدمات
- انسداد حساب های مالی ایران در خارج از کشور
- سخت تر شدن شرایط سرمایه گذاری خارجی و کاهش دسترسی به تکنولوژی
ایران هشدار داده فعال شدن این سازوکار، پیامدهای بدی برای کشورهای اروپایی خواهد داشت و روابط سیاسی و اقتصادی را به شدت تیره می کند، چرا که بسیاری از این کشورها در هماهنگی کامل با سیاست های امریکا هستند و هیچ استقلالی در تصمیم گیری ندارند.
واکنش ایران و انتقاد به سیاست های آمریکا و اروپا
مقامات ایرانی فعال شدن مکانستیم ماشه را اقدامی سیاسی و غیرقانونی می دانند و تاکید دارند که آمریکا و اروپا تحت نفوذ کامل یکدیگر عمل می کنند. مجلس ایران قانونی برای محدودسازی ورود بازرسان آژانس تصویب کرده و اعلام کرده تا زمانی که امنیت و تضمین وجود نداشته باشد، همکاری های ما با آژانس کاهش می یابد.
مقامات ایران بارها تاکید کرده اند که آژانس بین المللی انرژی اتمی و شخص رافائل گروسی، تحت نفوذ سیاست های واشنگتن و تل آویو عمل می کنند و شواهد علمی فعالیت صلح آمیز ایران بارها در گزارش ها سانسور یا کنار گذاشته می شود.
دلایل بی اعتمادی ایران به مذاکرات و مکانیسم بین المللی
آمریکا با خروج از برجام به ریاست جمهوری ترامپ و بازگشت تحریم ها، نشان داد که هیچ تعهدی به قراردادهای بین المللی ندارد. دولت های مختلف آمریکا همواره طبق منافع خود از توافق ها خارج شده اند و در عمل نه تنها حاضر به دادن تضمین نیستند، بلکه حتی در حین مذاکرات نیز تصمیمات تهاجمی می گیرند. نمونه اخیر آن، حملات اسرائیل به ایران، درست در حین جریان مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا بود.
سازمان ملل و کشورهای اروپایی نیز عملاً تابع سیاست های آمریکا هستند و بستگی به نظر واشنگتن دارد که کدام قوانین بین المللی اجرا و کدام نادیده گرفته شود.
واکنش ایران به قطعنامه شورای حکام
- تسریع روند غنی سازی با سانتریفیوژهای پیشرفته در فردو
- تعلیق نظارت های فراتر از پادمان
- توسعه یک سایت جدید زیرزمینی برای فعالیت های هسته ای
جمع بندی: آیا مکانیسم ماشه نزدیک است؟
با وجود افزایش فشارهای دیپلماتیک و تصویب قطعنامه علیه ایران، مکانسیم ماشه هنوز رسماً فعال نشده اما راه برای آن باز شده است. اگر اختلافات رفع نشود و ایران همکاری گسترده با آژانس را از سر نگیرد، احتمال فعال سازی این سازوکار جدی تر خواهد شد.
فعال شدن مکانسیم ماشه تحریم های بین المللی گسترده ای را بازمی گرداند و می تواند اوضاع سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه را وارد مرحله جدیدی کند. چگونه طرفین با این بحران برخورد خواهند کرد، تعیین کننده سرنوشت مناقشه هسته ای ایران در آینده خواهد بود.
لطفا شما نیز نظرات شخصی خود را با ما به اشتراک بگذارید
نظرات کاربران