تحلیل اولیه: ادعاها درباره برنامه هسته ای ایران
در سال های اخیر همواره برنامه هسته ای ایران موضوع بحث و مناقشه بوده است. اظهارات اخیر سرتیپ توفیق دیدی در رادیو «دیوان تونس» حکایت از این دارد که ایران به فناوری سلاح هسته ای رسیده است و نشانه هایی همچون توسعه موشک های بالستیک مافوق صوت و آزمایش های هسته ای زیرزمینی توسط تحلیلگران عرب، به عنوان شواهد مطرح شد. همچنین برخی کارشناسان معتقدند ایران به سرعت می تواند سلاح هسته ای خام تولید کند، اما ساخت کلاهک هسته ای قابل نصب روی موشک های بالستیک، زمان برتر است.
بازدارندگی و تهدید؛ دیدگاه های غرب و منطقه
بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، دو ابزار اصلی بازدارندگی ایران در مقابل اسرائیل موشک های بالستیک و حمایت از بازیگران منطقه ای مانند حزب الله است. با این وجود، تهران هنوز اعلام رسمی درباره داشتن بمب اتم نکرده و طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب، تا کنون از ساخت سلاح های کشتار جمعی اجتناب کرده است.
فاصله ایران با ساخت بمب اتمی
طبق داده های آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران ذخایر کافی اورانیوم با غنای بالا را دارد تا طی چند ماه، بمب خام تولید کند؛ اما ساخت کلاهک هسته ای با امکان نصب روی موشک های بالستیک، نیازمند سطح بالاتری از فناوری و زمان بیشتر است. در عین حال، کارشناسان تاکید دارند که حمله موشکی به اهداف اسرائیلی، بدون استفاده از سلاح هسته ای، خود هشدار و پیام بازدارنده محسوب می شود.
دلایل عدم استفاده از کلاهک هسته ای در حمله به اسرائیل
-
دکترین رسمی و فتوای حرمت:
استفاده از سلاح هسته ای به طور رسمی از سوی ایران ممنوع اعلام شده؛ رهبر انقلاب هم بر منع تولید و استفاده از سلاح کشتار جمعی تأکید داشته اند. -
ریسک و فاجعه انسانی:
استفاده از بمب اتم علیه هر هدف، حتی نظامی، منجر به فاجعه ای بزرگ و بهانه برای حمله تلافی جویانه گسترده آمریکا و اسرائیل خواهد شد. احتمال حضور نفوذ اطلاعاتی اسرائیل و امریکا در شناسایی مکان های نگهداری چنین سلاح هایی و حمله به آن ها نیز وجود دارد که پیامدی فاجعه آمیز برای خود ایران خواهد داشت. -
ضعف استراتژی ضربه دوم:
بر خلاف کشورهایی مانند روسیه که متکی به سامانه های متنوع حمل و ضربه دوم هستند (زیردریایی ، بمب افکن ، موشک های متعدد)، ایران فعلاً صرفاً می تواند روی موشک ها حساب کند. حمله پیش دستانه می تواند به راحتی این قابلیت محدود را خنثی کند. -
ترس از انزوای شدید جهانی:
آزمایش یا استفاده از سلاح هسته ای توسط ایران نه تنها آمریکا و اسرائیل، بلکه جامعه جهانی و حتی متحدانی مانند روسیه و چین را علیه تهران خواهد شوراند و منجر به انزوای کامل سیاسی و اقتصادی همانند وضعیت کره شمالی خواهد شد. -
کافی بودن بازدارندگی موشک های متعارف:
ایران با داشتن بیش از ۳۰۰۰ موشک بالستیک و کروز دقیق و اثبات توانایی عبور برخی از آن ها از سامانه های پدافندی اسرائیل، به سطحی از بازدارندگی عملیاتی رسیده که فعلاً نیاز به استفاده از سلاح هسته ای را به اولویت بعدی تبدیل کرده است. -
ملاحظات دیپلماتیک و امید به کاهش فشارها:
دولت ایران، خصوصاً با ریاست جمهوری پزشکیان، همچنان به دنبال راه حل دیپلماتیک و کاهش تحریم هاست. هرگونه ورود به فاز عملیاتی سلاح هسته ای راه هرگونه تعامل و خروج از بحران تحریم را می بندد.
مثال های جهانی و نقض کامل بازدارندگی مطلق هسته ای
تجربه کشورهای دیگر مانند روسیه و اوکراین، یا هند و پاکستان، نشان داد که بازدارندگی هسته ای به معنای توقف کامل جنگ نیست. حتی عملیات انتحاری یا حملات سنتی می تواند میان کشورهای دارای بمب اتم هم رخ دهد. از طرف دیگر، برخورد ایران و اسرائیل نیز نشان داد که سلاح های متعارف همچنان می توانند نقش اساسی در رقابت و ارسال پیام داشته باشند.
جمع بندی: منطق راهبردی ایران
ایران همچنان سیاست عدم استفاده از سلاح هسته ای را حفظ کرده و با تکیه بر قدرت موشکی و ابزارهای غیرهسته ای، بازدارندگی خود را در برابر اسرائیل اعمال می کند. استفاده از کلاهک هسته ای نه تنها وضعیت ایران را از منظر امنیتی شکننده تر می کند، بلکه با واکنش شدید جهانی و تبعات جبران ناپذیر همراه خواهد بود. راهبرد کنونی ایران تداوم فشار، افزایش توان غیرهسته ای و نگه داشتن «برگه تهدید هسته ای» برای چانه زنی دیپلماتیک و بازدارندگی غیرمستقیم است؛ نه کاربرد واقعی بمب اتم.
نظرات کاربران