داروهای بدون مجوز فضای مجازی و مجازات رئیس سازمان غذا و دارو!
در چند ماه گذشته، انتشار بخشنامه ای از سوی سازمان غذا و دارو مبنی بر ممنوعیت همکاری داروخانه ها با پلتفرم های آنلاین، واکنش های گسترده ای در فضای رسانه ای، اقتصادی و دولتی کشور به دنبال داشته است. در حالی که فروش اینترنتی دارو مزایا و فرصت هایی برای دسترسی سریع تر بیماران فراهم می کند، اما نبود نظارت کافی و ارائه داروهای بدون مجوز در فضای مجازی، زنگ خطرهای جدی برای سلامت جامعه به صدا درآورده است.
هشدار درباره فروش اینترنتی داروهای غیرمجاز
رامین مقدم، مشاور رئیس سازمان غذا و دارو و مسئول پروژه توزیع اینترنتی دارو، نسبت به افزایش فروش داروهای تقلبی، قاچاق و تاریخ مصرف گذشته در بستر فضای مجازی هشدار داد. به گفته مقدم، فروش دارو خارج از شبکه های رسمی و بدون نظارت داروسازها، سلامت مردم را به شدت تهدید می کند.
یکی از نگرانی های مهم، عدم رعایت زنجیره سرد در توزیع برخی داروها است. تخریب زنجیره سرد، به کاهش اثر بخشی و حتی آسیب به سلامتی مصرف کنندگان منجر می شود.
تصمیم جنجالی سازمان غذا و دارو
در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴، سازمان غذا و دارو با صدور بخشنامه ای، همکاری مستقیم و غیرمستقیم داروخانه ها با پلتفرم های دارورسانی را به صورت موقت ممنوع اعلام کرد. این در حالی است که برخی پلتفرم ها بدون توجه به این بخشنامه، همچنان نسخه پیچی و ارسال دارو را انجام می دهند.
این اقدام با واکنش شدید نهادهای دولتی مواجه شد. سرپرست وزارت اقتصاد با ارسال نامه ای به رئیس جمهور، دستور مذکور را فاقد وجاهت قانونی دانست و خواستار لغو فوری آن شد.
پشت پرده درگیری دستگاه های دولتی
بنا بر مستندات منتشر شده، هیأت مقررات زدایی در شهریور ۱۴۰۲، وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو را ملزم کرده بود که در مدت چهار ماه، دستورالعمل نظارت بر توزیع دارو از طریق پلتفرم ها را تدوین کنند. در عین حال، استفاده از پلتفرم ها تنها به شرط همکاری با داروخانه های دارای مجوز رسمی سازمان غذا و دارو مجاز شناخته شد.
با وجود این، سازمان غذا و دارو در اقدامی بحث برانگیز، نه فقط از تدوین دستورالعمل خودداری کرد، بلکه با صدور بخشنامه جدید، عملاً فعالیت قانونی پلتفرم های دیجیتال در حوزه سلامت را غیرممکن ساخت.
فروش آزاد داروهای خطرناک در فضای آنلاین
براساس گزارش های میدانی، برخی پلتفرم ها بدون نظارت قانونی و رعایت اصول حرفه ای، اقدام به فروش داروهای سقط جنین و متادون کرده اند. اقدامی که در تضاد مستقیم با قانون حمایت از خانواده و سلامت روان جامعه قرار دارد.
به گفته مشاور رئیس سازمان غذا و دارو، برخی از این پلتفرم ها حتی اقدام به ایجاد انبار مرکزی دارویی کرده اند؛ مسئله ای که نشانه ای از ضعف نظارت ساختاری و تضعیف داروخانه های سنتی کشور به حساب می آید.
واکنش فعالان حوزه سلامت دیجیتال
در پی ممنوعیت همکاری داروخانه ها با پلتفرم های آنلاین، تعدادی از فعالان حوزه سلامت دیجیتال در بیانیه ای رسمی، به رفتار متناقض سازمان غذا و دارو اعتراض کرده و عدم تطابق اقدامات جدید با قوانین مصوب را عامل رکود و انسداد در توسعه خدمات سلامت الکترونیک عنوان کردند.
نامه هشداردهنده وزارت اقتصاد: خطر مجازات قانونی
سید رحمت الله اکرمی، سرپرست وزارت اقتصاد، در نامه ای به رئیس جمهور، بخشنامه اخیر سازمان غذا و دارو را خلاف «مصوبات هیأت مقررات زدایی» دانست و تأکید کرد که چنین اقدامی بر اساس قانون جدید «تأمین مالی تولید و زیرساخت ها»، می تواند شامل مجازات درجه شش شود.
مطابق قانون، امتناع از اجرای مصوبات هیأت مقررات زدایی می تواند به مجازات هایی نظیر حبس دو ساله، جزای نقدی تا ۸۰۰ میلیون ریال، محرومیت از حقوق اجتماعی و حتی انتشار حکم در رسانه ها منجر شود.
لزوم تنظیم گری و نه تعطیلی خدمات اینترنتی دارو
با وجود تمام هشدارها و روندهای موجود، مشاور رئیس سازمان غذا و دارو تأکید می کند که مخالفتی با اصل توزیع اینترنتی دارو وجود ندارد؛ اما این روند باید با نظارت کامل، مشارکت داروخانه ها و پیوست های نظارتی شفاف انجام شود.
او ادامه می دهد: هدف اصلی ما اطلاع رسانی دقیق موجودی دارو در داروخانه ها و ایجاد امکان سفارش امن برای مصرف کنندگان است. برای این منظور، سامانه ۱۹۰ راه اندازی شده که باید به وضعیت کاملاً آنلاین ارتقاء یابد.
جمع بندی: بین سلامت مردم و اقتصاد دیجیتال کدام اولویت دارد؟
ماجراهای اخیر نشان می دهد که فروش اینترنتی دارو نیازمند چارچوب قانونی، نظارت دقیق و همکاری چندجانبه بین نهادهای دولتی، داروخانه ها، پلتفرم های دیجیتال و نهادهای قضایی است. چالشی که اگر بدون نگاه کارشناسی ادامه یابد، سلامت مردم، سرمایه انسانی و اعتماد عمومی قربانی خواهند شد.
به نظر می رسد تنها راه چاره، حرکت به سمت یک مدل پایدار، شفاف و قانونی برای توزیع آنلاین دارو است که همزمان منافع بیماران، داروخانه ها و کسب وکارهای دیجیتال را پوشش داده و مانع شیوع تهدیدهایی چون قاچاق دارو، پتلفرم های متخلف و فروش خارج از شبکه شود.
نظرات کاربران