ماه توت فرنگی چیست؟ زمان و تاریخ دقیق شروع و رویت این پدیده در ایران

ماه توت فرنگی چیست؟ زمان و تاریخ دقیق شروع و رویت این پدیده در ایران

ماه توت فرنگی یا همان ابر ماه صورتی یکی از پدیده های نادر و شگفت انگیز نجومی است که تنها هر حدود ۲۰ سال یک بار در آسمان خودنمایی می کند. این پدیده زمانی رخ می دهد که کره ماه در نزدیک ترین فاصله خود به زمین قرار گرفته و به صورت یک ماه کامل در آسمان دیده می شود.

ماه توت فرنگی چیست؟

پدیده ای که به نام های مختلفی مانند ابرماه خرداد، ماه کامل، ماه صورتی یا ماه توت فرنگی شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که ماه به نزدیک ترین نقطه از مدار بیضوی خود نسبت به زمین می رسد (پریگی) و هم زمانی آن با ماه کامل، باعث می شود تا ماه بزرگ تر و درخشان تر از همیشه دیده شود. این درخشش و نزدیکی بیشتر ماه باعث شده لقب ابر ماه نیز به آن داده شود.

اسم «ماه توت فرنگی» توسط بومیان آمریکا رایج شده است؛ زیرا این ماه هم زمان با فصل برداشت توت فرنگی در آمریکا اتفاق می افتده است. برخلاف برخی شایعات، رنگ ماه به رنگ صورتی یا قرمز در نمی آید، بلکه نام آن صرفاً یک اشاره فرهنگی به زمان وقوع آن دارد.

زمان و تاریخ دقیق شروع ماه توت فرنگی در ایران

ماه توت فرنگی ۱۴۰۴ از شب ۲۰ خرداد ماه آغاز می شود و تا ۱ تیر ماه قابل مشاهده خواهد بود. براساس اعلام انجمن نجوم ایران، زمان دقیق رسیدن ماه به حالت کامل، ساعت ۱۱ صبح چهارشنبه ۲۱ خرداد است.

در شامگاه این روز، پس از ساعت ۲۰:۰۰، ماه از افق جنوب شرقی آسمان طلوع کرده و تا حوالی ۵ صبح پنج شنبه ۲۲ خرداد در آسمان جنوب غربی دیده می شود. این موقعیت قرارگیری ماه روی مدار، بسیار شبیه به مسیر خورشید در انقلاب زمستانی است.

در طول این شب ها، علاقمندان به نجوم می توانند ماه را در یکی از پایین ترین ارتفاع های خود نسبت به افق مشاهده کنند؛ صحنه ای شگفت انگیز که نمایی بی نظیر در آسمان شب ایجاد خواهد کرد.

آیا ماه توت فرنگی واقعاً صورتی است؟

با وجود تصویرسازی های شاعرانه، باید گفت که رنگ ماه در این پدیده تغییر نمی کند! رنگ صورتی یا قرمز صرفاً تصور یا نتیجه شرایط نوری و اتمسفر زمین می تواند باشد، اما واقعیت این است که نور ماه همچنان سفید یا زمینه ای زردرنگ و در مواردی نارنجی طلوع خواهد کرد.

به گفته سخنگوی انجمن نجوم ایران، آقای ظم کوکرم، ماه کامل ۲۰ و ۲۱ خرداد هیچ ویژگی بصری خارق العاده ای نسبت به دیگر ماه های کامل سال ندارد. تنها تفاوت، ارتفاع کم ماه در آسمان شب است که بیشتر در مناطق جنوبی ایران قابل احساس است.

به چه دلیل این پدیده رخ می دهد؟

علت بروز پدیده ماه توت فرنگی، در مدار بیضوی ماه به دور زمین نهفته است. از آنجا که مدار گردش ماه حدود ۵ درجه نسبت به مدار زمین انحراف دارد، در برخی مواقع ماه در ارتفاع پایین تری نسبت به افق ظاهر شده یا در نزدیک ترین فاصله به زمین می رسد. این ترکیب، زمینه ساز پدیده هایی چون ابر ماه، سوپردور، و ماه توت فرنگی است.

در این دوره، ماه در صورت فلکی کمان یا قوس (Sagittarius) قرار دارد که یکی از دلایل کم بودن ارتفاع آن از افق جنوبی آسمان است. اگرچه این موارد با چشم غیرمسلح سخت قابل درک هستند، اما برای علاقه مندان و عکاسان آسمان، فرصت بسیار خوبی برای ثبت تصاویر زیبا فراهم خواهد شد.

جمع بندی: چرا ماه توت فرنگی مهم است؟

• پدیده ای نادر که هر حدود ۲۰ سال یک بار رخ می دهد
• هم زمان با ماه کامل در مدار بیضوی ماه
• نزدیک ترین فاصله کره ماه به زمین
• نام گذاری از سنت بومیان آمریکایی
• طلوع از جنوب شرق و غروب از جنوب غرب در افق با ارتفاع کم

اگر امشب و در شب های پیشِ رو، آسمان صاف و بدون ابر باشد، چشم خود را به افق جنوبی بدوزید و از تماشای درخشش شگفت انگیز ماه توت فرنگی لذت ببرید؛ چرا که شاید تا ۱۸ یا ۲۰ سال دیگر، دوباره چنین منظره ای را نبینید!