پشت پرده مذاکرات واشنگتن با تهران؛ طرحی جنجالی برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره
در یکی از پرخبرترین تحولات ماه های اخیر، دولت دونالد ترامپ طی مذاکرات محرمانه و پشت پرده، پیشنهادی را برای آزادسازی ۳۰ میلیارد دلار و توسعه یک برنامه هسته ای غیرنظامی به ایران ارائه کرده است. چهار منبع آگاه به شبکه سی ان ان تأیید کرده اند که این ابتکار در چارچوب تلاش های دولت آمریکا برای پایدارسازی آتش بس پس از جنگ ۱۲ روزه تهران و تل آویو، بازگرداندن ایران به مذاکرات و کنترل تنش ها ارائه شده است.
جزئیات طرح: کاهش تحریم ها، آزادسازی دارایی ها و شرط کلیدی توقف غنی سازی
- سرمایه گذاری ۳۰ میلیارد دلاری: آمریکا در طرح اولیه، ایران را به دریافت منابع مالی بلوکه شده و سرمایه گذاری عظیم برای توسعه برنامه هسته ای صرفاً غیرنظامی ترغیب می کند.
- توقف کامل غنی سازی اورانیوم: تنها شرط غیرقابل مذاکره واشنگتن، صفر درصد غنی سازی بود؛ موضوعی که همواره از سوی ایران رد شده است.
- آزادسازی بخشی از اموال بلوکه شده: بر اساس پیش نویس ها، ۶ میلیارد دلار دست کم از دارایی های ایران در حساب های خارجی آزاد می شود.
- کاهش برخی تحریم ها: در ازای اجرای شروط طرح و پذیرش سازوکار نظارتی، روند کاهش تدریجی تحریم ها هم مطرح شده است.
- تأمین مالی توسط اعراب حوزه خلیج فارس: ترجیح سیاست گذاران آمریکایی بر این است که عربستان سعودی، امارات و قطر منابع مالی را تأمین کنند؛ تا حساسیت های سیاسی برای واشنگتن ایجاد نشود.
- اجرای پروژه مشابه مدل امارات: طرح پیشنهادی مبتنی بر واردات اورانیوم غنی شده و ساخت نیروگاه های غیرنظامی تحت نظارت بین المللی است.
چگونگی انتقال پیام: مذاکره با میانجی گری اعراب و در فضای امنیتی بحران
طرح یادشده در یک جلسه محرمانه میان استیو ویتکاف نماینده ویژه آمریکا و شرکای خلیج فارس در کاخ سفید بررسی شد؛ موضوعی که یک روز پیش از حملات هوایی آمریکا به ایران رقم خورد. همچنین، تماس های غیررسمی با ایران در هفته های اخیر توسط واسطه هایی چون قطر، همزمان با ادامه حملات متقابل ایران و اسرائیل، پیگیری شده است.
این مذاکرات، حتی پس از اجرای آتش بس نیز جریان دارد.
واکنش های متناقض: تکذیب، تردید و واقعیت صحنه
دونالد ترامپ شخصاً به شایعه پیشنهاد کمک ۳۰ میلیارد دلاری واکنش تندی نشان داد و آن را دروغ رسانه های جعلی توصیف کرد. اما منابع آگاه در گفتگو با رسانه هایی چون سی ان ان، Politico، Axios و یورونیوز، پشت پرده رایزنی ها و پیش نویس توافق را تأیید کرده اند.
برخی مقامات ایرانی، همانند عباس عراقچی و اسماعیل بقایی، برنامه جدید برای مذاکره را نیز مردود دانسته اند.
تجارب قبلی؛ الگویی تکراری از وعده های بزرگ و تحقق ضعیف
پیشنهاد ۳۰ میلیارد دلاری آمریکا بسیاری را به یاد طرح های ناکام روسیه برای سرمایه گذاری در صنعت انرژی ایران انداخته است. به گفته عبدالله باباخانی، کارشناس انرژی، رسانه ها بارها از توافق های کلان ده ها میلیارد دلاری خبر داده اند، اما در عمل، این وعده ها هرگز محقق نشده اند.
الگویی که این بار نیز، سیاست گذاران آمریکایی برای کاهش فشار واشنگتن و حساسیت های داخلی، حجم عمده تأمین مالی را به متحدان منطقه ای واگذار کرده اند.
اهداف آمریکا از پیشنهاد غرامت ۳۰ میلیارد دلاری
- بازگرداندن ایران به مذاکرات: مهمترین هدف، ازسرگیری دیپلماسی و بازگشت ایران به چارچوب توافق هسته ای است.
- کاهش تنش نظامی در منطقه: آمریکا می کوشد با ارائه مشوق های مالی، از شعله ور شدن بحران تازه جلوگیری کند.
- مهار برنامه هسته ای ایران: شرط توقف همیشگی غنی سازی و اجرای الگوی غیرنظامی مبتنی بر واردات سوخت هسته ای.
- افزایش نفوذ منطقه ای و کنترل اسرائیل: ابتکارات اخیر تلاش برای موازنه فشار میان ایران و اسرائیل و ممانعت از ورود سایر بازیگران به بحران را نشان می دهد.
تیرگی فضای مذاکره؛ بی اعتمادی، شروط یک طرفه و آینده مبهم
موانع بر سر راه چنین توافقی بسیار است؛ از جمله تردید عمیق رهبر ایران آیت الله خامنه ای نسبت به مذاکره با آمریکا، سابقه بی سرانجام طرح های قبلی و مخالفت گسترده نهادهای امنیتی. مجلس ایران نیز قانونی تصویب کرده که همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی را پایان می دهد، امری که اجرای هر توافقی را به چالش می کشد.
از سوی دیگر، نگاه متناقض و پرنوسان ترامپ—گاه نمایش تمایل به توافق و گاه انکار اهمیت آن—سایه نااطمینانی را بر آینده مذاکرات افکنده است.
جمع بندی: ابتکار جدید یا بازتکرار سیاست های بی سرانجام؟
در نهایت، پیشنهاد ۳۰ میلیارد دلاری آمریکا برای برنامه هسته ای غیرنظامی ایران را می توان تلاش تازه ای برای تغییر موازنه در سیاست فشار و دیپلماسی با تهران دانست. اما تجربه نشان داده که بدون اعتماد متقابل، پذیرش واقعیت های سیاسی و عقب نشینی از شروط حداکثری از سوی واشنگتن، این ابتکارات سرنوشت نامعلومی خواهند داشت. از سوی دیگر ایران نیز تاکید دارد که سیاست هایش بر اساس منافع ملی تعیین می شود، نه تهدید یا وعده های لحظه ای قدرت های خارجی.
نظرات کاربران