جوانی جمعیت به دلیل کمبودها در خطر نابودی است! راه های مقابله با بحران جمعیت
جوانی جمعیت یکی از مهم ترین مؤلفه های توسعه پایدار در هر کشوری است. اما در ایران، با وجود دغدغه جدی نسبت به بحران سالمندی آینده و کاهش نرخ تولد، زیرساخت های اساسی اجتماعی و اقتصادی به ویژه در حوزه بهداشت و درمان، نه تنها آماده پاسخگویی به نیازهای افزایش جمعیت نیستند، بلکه در خدمت رسانی به جمعیت فعلی نیز با مشکلات زیادی روبرو هستند.
بحران در زیرساخت های بهداشت و درمان
در حال حاضر کشور با کمبود بیمارستان های تخصصی کودکان، کمبود پزشک متخصص اطفال، تجهیزات فرسوده در مراکز درمانی و افزایش سرسام آور هزینه های درمان روبه رو است. این شرایط، به روشنی نشان می دهد که برخلاف وعده ها و مشوق هایی مانند وام فرزندآوری، شرایط واقعی برای ترویج جوانی جمعیت فراهم نشده است.
فاطمه مرادی، کارشناس پرستاری، می گوید: «عدم تحقق وعده های مرتبط با استخدام پرستاران و بهبود شرایط بیمارستان ها، جان بیماران را تهدید می کند. وقتی زیرساخت درمانی برای جمعیت فعلی کافی نیست، چگونه می توان انتظار جهش جمعیتی داشت؟»
سلامت اولویت است؛ نه فقط آمار تولد
علیرضا مشتاق، پزشک عمومی، معتقد است: «سلامت جمعیت را نباید قربانی تصمیمات عجولانه برای افزایش جمعیت کرد. حذف غربالگری جنین شاید در آمارها تأثیرگذار باشد، اما در عمل باعث تولد نوزادانی با مشکلات پزشکی و فشار بر خانواده ها و سیستم بهداشت خواهد شد.»
سیاست گذاری صرف بدون لحاظ شرایط واقعی، نتیجه ای جز تشدید بحران ندارد.
نگرش فرهنگی و اجتماعی؛ عنصر فراموش شده در فرزندآوری
یوسف بیوک خانی، پژوهشگر حوزه جمعیت، تأکید می کند: «فرزند، کالای لاکچری نیست! ما نباید برای تولد یک بچه منتظر ایده آل ترین شرایط باشیم. تغییر نگرش فرهنگی والدین و رسانه ها در مورد فرزندآوری، کلید موفقیت است.»
باید به مردم یادآوری شود که بسیاری از خانواده های موفق، در شرایط سخت فرزندان سالم و موفقی پرورش دادند. فرزند را باید سرمایه انسانی آینده دید، نه هزینه اضافی!
قانون جوانی جمعیت؛ طرحی ناقص یا نیمه کاره؟
بر اساس گفته صالح قاسمی، دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت کشور، تنها ۳۰ درصد از قانون جوانی جمعیت اجرا شده است. او هشدار می دهد: «اگر این روند ادامه یابد، کشور تا سال ۱۴۲۰ با رشد منفی جمعیت و انفجار سالمندی مواجه خواهد شد.»
اجرای کامل و همه جانبه این قانون با ضمانت اجرایی بالا، نیاز اساسی کشور است.
موانع فرزندآوری فراتر از اقتصاد
مریم اویسی، کارشناس سلامت خانواده در کرمانشاه، می گوید: «بسیاری از خانواده ها از نظر مالی مشکلی ندارند، اما نداشتن پشتوانه عاطفی و اجتماعی مانند حمایت اطرافیان برای نگهداری کودک، باعث انصرافشان از فرزندآوری می شود.»
جوانی جمعیت نیازمند شبکه ای از حمایت های اجتماعی، روانی و رفاهی است؛ از محل کار گرفته تا خانواده گسترده.
حفظ کرامت مادران؛ پیش نیاز تحقق جوانی جمعیت
یکی از نکات کلیدی در اجرای سیاست های جمعیتی، توجه به کرامت و منزلت مادری است. «اگر مادران احساس احترام، حمایت و امنیت نکنند، میل به فرزندآوری کاهش می یابد». این حمایت باید از محیط درمانی تا فضای فرهنگی و اجتماعی گسترش یابد.
نقش کلیدی رسانه و فرهنگ سازی عمومی
رسانه ها، سینما، تلویزیون و شبکه های مجازی با نشر محتوای مثبت در حوزه فرزندآوری، می توانند نگرش جامعه را به سمت پذیرش خانواده های پرجمعیت و شاد تغییر دهند. فرهنگ سازی تأثیرگذار، نیازمند تولید محتواهای آموزنده، جذاب و واقعی است.
چه اقداماتی می توان برای مقابله با بحران جمعیت انجام داد؟
- بازنگری در قانون جوانی جمعیت و حذف موانع اجرایی آن
- افزایش بودجه نظام سلامت با تمرکز بر توسعه بیمارستان های کودکان، پرستاری و تجهیزات پزشکی
- ارائه حمایت های روانی و اجتماعی به والدین شاغل و خانواده های محروم
- تقویت نقش مراکز فرهنگی و رسانه برای ایجاد نگرش مثبت به فرزندآوری
- ارتقاء کرامت مادران در سیستم درمانی و اجتماعی
- تشویق به زایمان طبیعی با حمایت فعال از مادران در دوران بارداری و پس از آن
سخن پایانی
بحران پیری جمعیت یک زنگ خطر جدی است. اما راه حل آن صرفاً با اعطای مشوق ها و وام ها به فرزندآوری حاصل نمی شود. بدون اصلاح زیرساخت ها، فرهنگ سازی، توجه ویژه به مادران، حمایت واقعی از خانواده ها و رسانه محور بودن سیاست ها، نمی توان جوانی جمعیت را تضمین کرد.
اگر امروز برای حل این معضل اقدام نکنیم، فردای ایران با انفجار سالمندی، بحران اقتصادی و افت بهره وری نیروی کار روبه رو خواهد شد.
نظرات کاربران